Orkanen zijn zeer krachtige tropische cyclonen. Hoewel ze heel klein beginnen als een cluster onweersbuien kunnen ze tot zeer omvangrijke afmetingen uitgroeien. De windsnelheden in dergelijke gevaarlijk weersystemen overschrijden met gemak de 32,7 m/s die gemiddeld nodig is om van een orkaan te kunnen spreken.
Orkanen onstaan boven de warme wateren van de oceanen, ze kunnen zijn in staat om, eenmaal boven bewoond gebied te zijn aangekomen, zware schade aan te richten. Ook de grote hoeveelheden neerslag die een orkaan produceert kunnen voor grote problemen zorgen, 500 mm is eerder een regel dan uitzondering! Dan te bedenken dat wij in Nederland ruim 8 maanden over moeten doen om een dergelijke hoeveelheid in onze regenmeters te krijgen.
Een duidelijk uiterlijk kenmerk van een orkaan is het oog. Dit is een gebied met rustig weer in het centrum van de orkaan. Op een satellietfoto is het oog duidelijk terug te vinden als een zwarte stip temidden van de wilde kolkende spiraal die er rond ligt. In werkelijkheid bedraagt de doorsnee van het oog slechts tientallen kilometers.
Waar komen orkanen voor?
Het berust op een misverstand dat de meeste tropische cyclonen in de Atlantische Oceaan voorkomen. Slechts iets meer dan eentiende van alle tropische cyclonen op aarde spelen zich af op de Atlantische Oceaan. Wanneer er daar echter eentje ontstaat, dan vallen de media in hun berichtgeving daar massaal overheen, wat vervolgens de aandacht trekt van het publiek. Het merendeel van de cyclonen doet zich boven het noordelijk halfrond voor, maar ook het zuidelijk halfrond heeft te maken met tropische cyclonen (zie kaartje). Al zijn de watertemperaturen bij de evenaar warm genoeg, tropische cyclonen komen er niet voor. Dit komt omdat daar de Coriolis-kracht (de invloed van de draaiing van de aarde op de stroming van lucht) zeer gering of slechts helemaal niet aanwezig is. Een orkaan zal dus ook nooit de evenaar kunnen oversteken.
Op onderstaand kaartje is te zien waar tropische cyclonen voorkomen. Ze worden orkaan (hurricane) genoemd in de Atlantische Oceaan en het oostelijk deel van de Stille Oceaan. In het westelijk deel van de Stille Oceaan en de Filipijnnen worden ze tyfonen genoemd. In de Indische Oceaan en het zuidelijk deel van de Stille Oceaan worden ze cyclonen genoemd. In de buurt van Australië staan ze ook wel bekend als Willy-Willies.
Namen orkanen
Zodra tropische stormen orkaankracht halen, krijgen ze een eigen naam. Aangezien er tegelijkertijd meerdere orkanen op een weerkaart kunnen verschijnen, krijgen ze een naam om de systemen beter uit elkaar te houden. Deze alfabetische lijst met namen wordt ruim vantevoren vastgesteld door het TCP (Tropical Prediction Center) voorheen het National Hurricane Center genoemd. Zo liggen die namen voor het jaar 2001, 2002, 2003 en 2004 ook al vast, zie onderstaande tabellen.
Namen cyclonen in de Atlantische Oceaan
| 2001 | 2002 | 2003 | 2004 |
|---|---|---|---|
| Allison | Arthur | Ana | Alex |
| Barry | Bertha | Bill | Bonnie |
| Chantal | Cristobal | Claudette | Charley |
| Dean | Dolly | Danny | Danielle |
| Erin | Edouard | Erika | Earl |
| Felix | Fay | Fabian | Frances |
| Gabrielle | Gustav | Grace | Gaston |
| Humberto | Hanna | Henri | Hermine |
| Iris | Isidore | Isabel | Ivan |
| Jerry | Josephine | Juan | Jeanne |
| Karen | Kyle | Kate | Karl |
| Lorenzo | Lili | Larry | Lisa |
| Michelle | Marco | Mindy | Matthew |
| Noel | Nana | Nicholas | Nicole |
| Olga | Omar | Odette | Otto |
| Pablo | Paloma | Peter | Paula |
| Rebekah | Rene | Rose | Richard |
| Sebastien | Sally | Sam | Shary |
| Tanya | Teddy | Teresa | Tomas |
| Van | Vicky | Victor | Virginie |
| Wendy | Wilfred | Wanda | Walter |
Namen cyclonen in de Stille Oceaan
| 2001 | 2002 | 2003 | 2004 |
|---|---|---|---|
| Adolph | Alma | Andres | Agatha |
| Barbara | Boris | Blanca | Blas |
| Cosme | Cristina | Carlos | Celia |
| Dalilia | Douglas | Dolores | Darby |
| Erick | Elids | Enrique | Estelle |
| Flossie | Fausto | Felicia | Frank |
| Gil | Genevieve | Guillermo | Georgette |
| Henriette | Hernan | Hilda | Howard |
| Israel | Iselle | Ignacio | Isis |
| Juliette | Julio | Jimena | Javier |
| Kiko | Kenna | Kevin | Kay |
| Lorena | Lowell | Linda | Lester |
| Manuel | Marie | Marty | Madeline |
| Narda | Norbert | Nora | Newton |
| Octave | Odile | Olaf | Orlene |
| Priscilla | Polo | Patricia | Paine |
| Raymond | Rachel | Rick | Roslyn |
| Sonia | Simon | Sandra | Seymour |
| Tico | Trudy | Terry | Tina |
| Velma | Vance | Vivian | Virgil |
| Wallis | Winnie | Waldo | Winifred |
| Xina | Xavier | Xina | Xavier |
| York | Yolanda | York | Yolanda |
| Zelda | Zeke | Zelda | Zeke |
Kracht
De krachten die vrijkomen zijn bij iedere tropische cycloon verschillend. Er is een schaal opgesteld, die loopt van 1 tot 5, van 'zwak' tot verwoestend, zie onderstaande tabel.
Schaal van Saffir-Simpson
Categorie 1: gemiddelde windsnelheden tot en met 152 km/uur
Categorie 2: gemiddelde windsnelheden tot en met 176 km/uur
Categorie 3: gemiddelde windsnelheden tot en met 208 km/uur
Categorie 4: gemiddelde windsnelheden tot en met 248 km/uur
Categorie 5: gemiddelde windsnelheden > 248 km/uur
Tot hoever noorderlijk kunnen orkanen voorkomen?
Zodra orkanen boven de koudere noorderlijke of zuiderlijke breedten terechtkomen, zullen zij snel in kracht afnemen en opgenomen worden als gewone depressies. Een enkele depressie met daarin de restanten van een orkaan kan tot in onze omgeving raken, soms resulteert dat bij ons in een storm.
Aktuele orkaanmonitor
Klik hier voor de aktuele orkaanmonitor, zo kunt u zelf in de gaten houden waar er zich tropische stormen en orkanen bevinden.
){kind=link}